5 đúng trong y tế

Mitsubishi Pajero Evolution - Siêu SUV ra mắt sớm 25 năm. XFC Concept ra mắt người dùng Việt Nam sáng 19-10. XFC Concept là mẫu SUV cỡ nhỏ dành cho thị trường toàn cầu, không giống bất kỳ sản phẩm nào đang bán tại thị trường Đông Nam Á. Theo hãng xe Nhật Bản, sản phẩm này nhắm lisubscamu1982. An toàn người bệnh là nguyên tắc cơ bản của ngành y tế. Tại mỗi thời điểm trong quá trình chăm sóc y tế đều có một mức độ rủi ro nhất định đối với bệnh nhân. Các sự cố y khoa hay biến cố bất lợi là các sự kiện ngoài ý muốn xảy ra vì một số sai sót trong quá trình khám chữa bệnh,trong việc sử dụng thuốc, y cụ hoặc sinh phẩm y tế, hoặc trong chính hệ thống y tế. . Đảm bảo an toàn người bệnh đòi hỏi nỗ lực của toàn bộ hệ thống y tế, bao gồm cải thiện chất lượng dịch vụ khám chữa bệnh, đảm bảo an toàn môi trường và quản lý rủi ro, cụ thể như kiểm soát nhiễm khuẩn, sử dụng thuốc và thiết bị đúng cách, thực hành lâm sàng an toàn. Để cung cấp dịch vụ y tế an toàn và có chất lượng cao, các quốc gia cần xây dựng một hệ thống y tế với các quy trình cụ thể nhằm phòng ngừa sự cố y khoa, rút kinh nghiệm từ các sự cố đã xảy ra, và hệ thống này cần được xây dựng với sự tham gia của các cán bộ y tế, bệnh viện và bệnh nhân. Việt Nam đã thể hiện cam kết của mình trong việc cung cấp các dịch vụ y tế an toàn và chất lượng cao cho người dân. Trung tâm Quốc gia về thông tin thuốc và theo dõi phản ứng có hại của thuốc ADR được thành lập vào năm 2009 với nhiệm vụ thiết lập và hoàn chỉnh hệ thống thông tin thuốc và cảnh giác dược. Năm 2011, Việt Nam đã khởi động vấn đề sự cố y khoa và an toàn bệnh nhân, được gọi là “An toàn ngành Y” và từ đó vấn đề này đã trở thành một chính sách ưu tiên của ngành y tế. ban hành các thông tư hướng dẫn sử dụng thuốc an toàn, và đây cũng đã trở thành một trong những ưu tiên chính của Bộ Y tế. Gần đây hơn, năm 2018, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư 43/BYT/2018 Hướng dẫn phòng ngừa sự cố y khoa trong các cơ sở khám chữa bệnh. Những hướng dẫn được đưa ra trong thông tư nhằm giúp các cơ sở y tế xây dựng một môi trường chăm sóc sức khỏe mà tại đó, sự cố y khoa được xác định, phân tích, báo cáo và xử lý để ngăn chặn lặp lại trong tương lai. Sai sót trong sử dụng thuốc là những sai sót có thể phòng tránh được thông qua hệ thống kiểm soát hiệu quả liên quan đến Dược sĩ, Bác sĩ, Điều dưỡng, nhân viên y tế, người bệnh, và những người khác trong các thiết lập tổ chức cũng như các cơ quan quản lý và các ngành công nghiệp dược phẩm. Những sai sót này có thể gây ra thất bại trong điều trị và phản ứng có hại của thuốc hoặc gây ra lãng phí các nguồn lực. Theo ước tính của viện nghiên cứu dược phẩm Mỹ, mỗi năm có khoảng từ đến người Mỹ chết do sai sót liên quan đến thuốc và rất nhiều ca tử vong đó có nguyên nhân do dùng sai thuốc hoặc liên quan đến các sự cố bất lợi của thuốc Tại Việt Nam, Báo cáo ADR 2 tháng đầu năm 2014 có 763 báo cáo có đủ thông tin để đánh giá đã phát hiện được 152 báo cáo nghi ngờ có ME, chiếm 19,9%, kết quả từ một số nghiên cứu bước đầu cho thấy tỷ lệ sai sót trong dùng thuốc liên quan đến thực hiện y lệnh của điều dưỡng dao động từ 37,7% đến 68,6% liều/lượt thuốc Sai sót trong dùng thuốc có thể xảy ra tại bất cứ bệnh viện nào, cho dù bạn là một điều dưỡng viên ở khoa lâm sàng hoặc điều dưỡng tiếp nhận người bệnh ở phòng khám, điều quan trọng là phải hiểu được 10 đúng khi dùng thuốc. Kiến thức này luôn luôn cần thiết cho chính bạn hoặc thân nhân trong gia đình bạn. Có nhiều nguy cơ sẽ xảy ra gây hại cho người bệnh thậm chí gây chết người nếu người bệnh uống sai thuốc, sai liều, ….. trước đây chúng ta thường quen với quy định 5 đúng của Bộ Y Tế Đúng người bệnh, đúng thuốc, đúng đường dùng, đúng thời gian, đúng liều. Tuy nhiên hiện nay thực hành y tế đã thay đổi cần thêm những biện pháp để ngăn ngừa sai sót khi dùng thuốc cho người bệnh và một trong những cách đó là sự hiểu biết 10 “đúng” khi dùng thuốc 1. Đúng người bệnh Trước khi kê đơn hoặc sử dụng thuốc cho bệnh nhân cần xác nhận lại thông tin của người bệnh bao gồm tên, tuổi, ngày sinh, cân nặng, dị ứng, chẩn đoán, kết quả xét nghiệm hiện tại và dấu hiệu sinh tồn. Đảm bảo các chẩn đoán phù hợp với bệnh nhân và bệnh cảnh vì vậy cần kiểm tra lại đơn thuốc sau khi kê đơn. 2. Đúng thuốc. Kiểm tra và xác nhận đúng tên thuốc, dạng thuốc siro, viên nén, viên đặt, viên nhộng,…. Kiểm tra trong danh sách các thuốc có tên gần giống nhau và âm gọi giống nhau. Khi lấy thuốc cần kiểm tra tên thuốc, hàm lượng, đường dùng, hạn sử dụng, sự nguyên vẹn, chất lượng cảm quan của thuốc. Không được dùng thuốc không có nhãn. Không nên dùng thuốc đã được chuẩn bị cho bệnh nhân khác. Không nên quản lý thuốc vào lọ mà không dán nhãn hoặc dán nhãn thuốc khác. 3. Đúng liều. Kiểm tra phiếu sao thuốc và y lệnh của bác sĩ trong bệnh án trước khi thực hiện thuốc. Hãy lưu ý liều dùng khác nhau giữa người lớn và trẻ em. Nếu chưa chắc chắn về bất kỳ thông tin nào thuốc, hàm lượng, liều dùng,.. cần tham vấn lại bác sĩ, dược sĩ. Sự tính toán liều cần phải được chính xác do vậy để tránh nhầm lẫn người điều dưỡng cần phải lấy thuốc trong môi trường hoàn toàn yên tĩnh, phải chú tâm cao độ, không làm việc gì khác; nên đối chiếu kiểm tra lại sự tính toán của mình bằng cách so với các điều dưỡng khác. Sau khi tính toán liều thuốc chính xác, người điều dưỡng phải biết dùng dụng cụ đo lường chính xác từng ml hay từng giọt một, việc bẻ đôi một viên thuốc nên dùng dụng cụ cắt thuốc cho cân xứng. Với số lượng thuốc quá nhỏ vài giọt ta có thể cho trực tiếp vào miệng người bệnh hoặc cho một ít nước vào ly trước khi cho thuốc vào để tránh thuốc dính vào ly. 4. Đúng đường dùng Kiểm tra chỉ định về đường dùng thuốc uống, tiêm bắp, tiêm dưới da, tiêm tĩnh mạch, tiêm trong da, đặt, xông,…bằng từ điển thuốc, hướng dẫn sử dụng thuốc, trên lọ thuốc,… 5. Đúng thời gian và tốc độ Thực hiện thuốc cho người bệnh đúng thời gian và lưu ý số lần dùng thuốc trong 24 giờ, khoảng cách giữa các lần dùng thuốc, thời điểm dùng thuốc, thời gian đào thải của thuốc. Đảm bảo đúng tốc độ khi tiêm, truyền cho người bệnh. Điều dưỡng phải biết vì sao một số thuốc được cho y lệnh vào một số giờ nhất định trong ngày. Kiểm tra lại về trình tự của các thuốc sẽ dùng cho người bệnh trước khi tiến hành, điều này rất quan trọng nhất là những toa thuốc hóa trị. 6. Ghi chép đúng Không được ghi chép vào hồ sơ trước khi dùng thuốc cho người bệnh. Nội dung ghi chép tên thuốc, hàm lượng, liều dùng, đường dùng, ngày – giờ, chữ ký của điều dưỡng thực hiện vị trí tiêm nếu cần theo dõi tác dụng phụ tại chỗ của thuốc hoặc theo dõi vị trí tiêm. Phải chắc chắn ghi chép vào hồ sơ đúng thời gian dùng thuốc cho người bệnh và bất kỳ diễn biến gì xảy ra cho người bệnh trong quá trình dùng thuốc cũng phải được ghi nhận trong hồ sơ bệnh án. Điều này hiện nay chúng ta thiếu sót nhiều nhất, nhìn vào phiếu ghi chép điều dưỡng chúng ta thường ghi thực hiện thuốc theo y lệnh mà không ghi thời gian cho người bệnh uống thuốc, hoặc có ghi nhưng thời gian chưa chính xác, điều dưỡng chưa có thói quen theo dõi tác dụng phụ của thuốc, chỉ ghi chép khi có những dấu hiệu dị ứng. 7. Đúng tiền sử bệnh và đánh giá Điều dưỡng cần biết chắc chắn về tiền sử dị ứng thuốc, tương tác thuốc của người bệnh khi cho người bệnh dùng thuốc. Nên trực tiếp chứng kiến người bệnh dùng thuốc và theo dõi phát hiện kịp thời các bất thường của người bệnh trong khi dùng thuốc. 8. Đúng tương tác thuốc – thuốc và lượng giá. Phải có một bản sao về tiền sử sử dụng thuốc của người bệnh. Xem xét sự tương tác của thuốc sẽ dùng với các thuốc người bệnh NB đã và đang dùng hoặc các chế độ ăn uống của người mà có thể mang lại một sự tương tác xấu với thuốc được đưa ra. Kiểm tra hạn sử dụng của thuốc trước khi dùng cho NB. Đánh giá hiệu quả của thuốc trên cơ thể người bệnh bằng cách hỏi, khám, theo dõi các kết quả xét nghiệm, so sánh tình trạng lâm sàng của người bệnh trước – sau khi dùng thuốc, xác định thuốc an toàn và phù hợp với NB. Nếu thuốc không an toàn và phù hợp với NB cần thông báo ngay cho bác sĩ đã ra y lệnh và ghi chép điều này vào hồ sơ bệnh án, ghi chép về phản ứng của NB với thuốc, đồng thời cũng ghi chép về việc ngừng sử dụng thuốc đã ra y lệnh để quản lý và trả lại thuốc. Ví dụ Kiểm tra lại huyết áp sau ki NB dùng thuốc 30 phút để đánh giá tác dụng của thuốc, đếm lại mạch cho NB sau khi dùng các thuốc tác dụng về mạch, hỏi người bệnh đỡ đau như thế nào sau khi dùng thuốc giảm đau,…. 9. Thăm dò ý kiến và thực hiện đúng sự từ chối dùng thuốc của người bệnh. Cần thông báo cho các bên chịu trách nhiệm về mặt pháp lý người bệnh, thân nhân của người bệnh, người giám hộ,… có quyền từ chối bất cứ loại thuốc nào sau khi NVYT đã giải thích hết sức cặn kẽ cho người bệnh về tác động của thuốc lên cơ thể họ. Thông báo cho người bệnh, thân nhân của người bệnh, người giám hộ, …. về hậu quả của việc từ chối uống thuốc. Xác minh rằng người bệnh, thân nhân của người bệnh, người giám hộ, …. hiểu tất cả những hậu quả nếu không dùng thuốc. Điều dưỡng cần báo cáo cho bác sĩ người bệnh từ chối dùng thuốc và ngừng dùng thuốc cho người bệnh nếu bác sĩ quyết định thuốc đó không thực sự cần thiết. Có ghi chép cụ thể về bác sĩ đã ra y lệnh thuốc và sự từ chối dùng thuốc. Đồng thời cũng phải có giấy xác minh sự từ chối dùng thuốc và các bên chịu trách nhiệm ký xác nhận. 10. Cung cấp đúng thông tin và giáo dục đúng kiến thức cho người bệnh Cung cấp cho người bệnh biết những lọai thuốc đang dùng, lợi ích và các tác dụng không mong muốn. Yêu cầu người bệnh thông báo cho NVYT biết bất kỳ dấu hiệu dị ứng với thuốc. Chế độ ăn uống nghỉ ngơi phù hợp với bệnh cảnh. Với mỗi sai sót xảy ra, cần thu thập các thông tin và báo cáo đầy đủ bằng văn bản các nội dung, bao gồm vấn đề xảy ra, nơi xảy ra, tại sao và như thế nào, các đối tượng có liên quan. Thu thập và giữ lại các bằng chứng có liên quan đến sự việc vỏ thuốc, xy lanh để tìm nguyên nhân và cách phòng tránh. Nên thông tin rộng rãi về nguyên nhân và cách giải quyết các sai sót đã xảy ra. Các sai sót thường mang tính hệ thống, không nên xử lý bằng biện pháp kỷ luật mà khuyến khích báo cáo để có biện pháp phòng ngừa. Tài liệu tham khảo – Tài liệu đào tạo liên tục an toàn người bệnh – Bộ Y Tế – DSĐH Hoàng Anh Ninh – Khoa Dược Tuân thủ đúng 5 nguyên tắc trong sử dụng thuốc của Bộ Y tế sẽ hạn chế những sự cố đáng tiếc xảy ra do nhân viên y tế phát sai thuốc cho người bệnh. Dùng thuốc đúng người bệnh Dùng đúng thuốc đúng bệnh một trong những phần quan trọng nhất trong việc dùng thuốc. Nghĩa là phải đảm bảo rằng thuốc được được đưa vào đúng người bệnh sử dụng. Bởi có nhiều người bệnh giống nhau về tên, giống họ, thậm chí bằng tuổi. Vậy nên để tránh nhầm lẫn là khi có 2 người bệnh giống nhau ta cần sắp xếp giường khác và phòng khác nhau hoặc nếu không thì có thể cho họ nằm ở 2 vị trí cách xa nhau để tránh nhầm, và điều quan trọng nhất là ta phải hỏi tên họ, hỏi số giường, hỏi số phòng trước khi sử dụng thuốc. Dùng đúng thuốc đúng bệnh một trong những phần quan trọng nhất trong việc dùng thuốc. Sử dụng đúng thuốc Lưu ý Khi dùng thuốc cho người bệnh, các điều dưỡng phải đọc nhãn thuốc 3 lần vào 3 thời điểm sau Ngay khi lấy thuốc ra khỏi vật chứa thuốc lọ, ống, chai thuốc. Ngay khi lấy thuốc ra khỏi tủ hoặc nơi cất giữ. Đọc trước khi trả chai, hoặc lọ thuốc về chỗ cũ hoặc bỏ vào thùng rác. Sử dụng đúng liều Việc tính toán liều dùng cần phải được chính xác. Bởi vậy để tránh nhầm lẫn các điều dưỡng viên cần phải lấy thuốc trong môi trường hoàn toàn yên tĩnh, cần phải chú tâm cao độ, cũng không làm việc gì khác, và đôi khi cũng cần kiểm tra lại sự tính toán của chính mình bằng cách so với các điều dưỡng khác. Khi tính toán liều thuốc chính xác rồi thì người điều dưỡng phải biết dùng dụng cụ đo lường chính xác tới từng ml hay từng giọt một, hay như việc bẻ đôi một viên thuốc nên dùng các dụng cụ cắt thuốc cho cân xứng. Đối với số lượng thuốc quá nhỏ chỉ ài giọt ta có thể cho trực tiếp vào miệng người bệnh hoặc có thể cho một ít nước vào ly trước khi nhỏ thuốc vào để tránh thuốc dính vào ly. Sử dụng đúng đường dùng thuốc Sử dụng thuốc điều dưỡng viên cần phải kiểm tra chắc chắn thuốc dùng cho đường nào đường uống, bôi ngoài da, hay niêm mạc hoặc tiêm vì nếu nhầm lẫn thì sẽ gây hậu quả rất nghiêm trọng cho người bệnh. Ví dụ nếu thuốc dùng ngoài da lại đem uống sẽ gây ngộ độc bởi những chất không thể hấp thu qua niêm mạc tiêu hoá, hoặc thuốc dùng tiêm bắp lại dùng tiêm tĩnh mạch sẽ có thể gây thuyên tắc mạch bởi vì thuốc tiêm bắp có thể có tính chất không tan trong máu. Sử dụng đúng thời gian Cac điều dưỡng viên phải biết vì sao một số thuốc được cho y lệnh vào đúng một số giờ nhất định trong ngày. Ví dụ thuốc lợi tiểu không nên dùng sau 15h vì người bệnh có thể đi tiểu ban đêm dẫn đến mất giấc ngủ, hay như một số thuốc kháng sinh cần duy trì nồng độ thuốc đều trong máu bởi phải cách mỗi 8 tiếng hoặc 12 tiếng phải dùng thuốc một lần. Bởi vậy nếu không thực hiện đúng thì hiệu quả của việc điều trị sẽ giảm hoặc đôi khi sẽ mất tác dụng và có thể gây nặng thêm cho người bệnh. - Tuân thủ đúng 5 nguyên tắc trong sử dụng thuốc của Bộ Y tế sẽ hạn chế những sự cố đáng tiếc xảy ra do nhân viên y tế phát sai thuốc cho người bệnh. Hình minh họa Dùng thuốc đúng người bệnhDùng đúng thuốc đúng bệnh một trong những phần quan trọng nhất trong việc dùng thuốc. Nghĩa là phải đảm bảo rằng thuốc được được đưa vào đúng người bệnh sử dụng. Bởi có nhiều người bệnh giống nhau về tên, giống họ, thậm chí bằng tuổi. Vậy nên để tránh nhầm lẫn là khi có 2 người bệnh giống nhau ta cần sắp xếp giường khác và phòng khác nhau hoặc nếu không thì có thể cho họ nằm ở 2 vị trí cách xa nhau để tránh nhầm, và điều quan trọng nhất là ta phải hỏi tên họ, hỏi số giường, hỏi số phòng trước khi sử dụng dụng đúng thuốcLưu ý Khi dùng thuốc cho người bệnh, các điều dưỡng phải đọc nhãn thuốc 3 lần vào 3 thời điểm sau− Ngay khi lấy thuốc ra khỏi vật chứa thuốc lọ, ống, chai thuốc.− Ngay khi lấy thuốc ra khỏi tủ hoặc nơi cất giữ.− Đọc trước khi trả chai, hoặc lọ thuốc về chỗ cũ hoặc bỏ vào thùng dụng đúng liềuViệc tính toán liều dùng cần phải được chính xác. Bởi vậy để tránh nhầm lẫn các điều dưỡng viên cần phải lấy thuốc trong môi trường hoàn toàn yên tĩnh, cần phải chú tâm cao độ, cũng không làm việc gì khác, và đôi khi cũng cần kiểm tra lại sự tính toán của chính mình bằng cách so với các điều dưỡng khác. Khi tính toán liều thuốc chính xác rồi thì người điều dưỡng phải biết dùng dụng cụ đo lường chính xác tới từng ml hay từng giọt một, hay như việc bẻ đôi một viên thuốc nên dùng các dụng cụ cắt thuốc cho cân xứng. Đối với số lượng thuốc quá nhỏ chỉ ài giọt ta có thể cho trực tiếp vào miệng người bệnh hoặc có thể cho một ít nước vào ly trước khi nhỏ thuốc vào để tránh thuốc dính vào dụng đúng đường dùng thuốcSử dụng thuốc điều dưỡng viên cần phải kiểm tra chắc chắn thuốc dùng cho đường nào đường uống, bôi ngoài da, hay niêm mạc hoặc tiêm vì nếu nhầm lẫn thì sẽ gây hậu quả rất nghiêm trọng cho người bệnh. Ví dụ nếu thuốc dùng ngoài da lại đem uống sẽ gây ngộ độc bởi những chất không thể hấp thu qua niêm mạc tiêu hoá, hoặc thuốc dùng tiêm bắp lại dùng tiêm tĩnh mạch sẽ có thể gây thuyên tắc mạch bởi vì thuốc tiêm bắp có thể có tính chất không tan trong dụng đúng thời gianCac điều dưỡng viên phải biết vì sao một số thuốc được cho y lệnh vào đúng một số giờ nhất định trong ngày. Ví dụ thuốc lợi tiểu không nên dùng sau 15h vì người bệnh có thể đi tiểu ban đêm dẫn đến mất giấc ngủ, hay như một số thuốc kháng sinh cần duy trì nồng độ thuốc đều trong máu bởi phải cách mỗi 8 tiếng hoặc 12 tiếng phải dùng thuốc một lần. Bởi vậy nếu không thực hiện đúng thì hiệu quả của việc điều trị sẽ giảm hoặc đôi khi sẽ mất tác dụng và có thể gây nặng thêm cho người quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!

5 đúng trong y tế